Het aantal ingeschreven AA’s in het openbare beroep is de afgelopen jaren gedaald. Stonden er in het topjaar 2012 nog 4.551 AA’s als openbaar accountant ingeschreven, in 2016 waren dat er nog maar 4.318. Ook het totale aantal AA’s daalde: van 6.790 naar 6.375. Daarmee daalde het totale aantal tot onder dat van 1999 (6.568). Hoewel tussen 1999 en 2016 het totaal aantal ingeschreven RA’s steeg van 12.298 naar 15.112, bleef de verhouding tussen RA’s en AA’s in het openbaar beroep altijd stabiel. Tussen 2006 (het eerste jaar waarvan cijfers bekend zijn) en 2016 lag deze verhouding afgerond altijd op 1,0. De gele en de oranje lijn in de grafiek, liggen dan ook over elkaar heen.[i]
Het aantal AA’s dat de praktijkopleiding afrondde lag de afgelopen drie jaar op gemiddeld 160 per jaar.[ii] Te weinig dus om de uitstroom uit het register op te kunnen vangen. Zonder de simulaties voor de praktijkopleiding AA was dat aantal beduidend lager geweest. Het jaarverslag van de Raad van de Praktijkopleidingen meldt bijvoorbeeld dat in 2016 108 kandidaten deelnamen aan deze simulaties.[iii] Aangezien het grootste deel slaagt en de meeste trainees twee simulaties doen, kan gesteld worden dat ongeveer 1/3 de van het aantal ingeschreven AA’s de weg van de simulaties bewandeld heeft. Overigens kwamen deze trainees zeker niet alleen van kleinere kantoren. Ook van veel kantoren uit de top 30 en zelfs van verschillende kantoren uit de top 10, hebben trainees aan de simulaties deelgenomen.
Is er een kentering te verwachten? De korte termijn voorspelt weinig goeds. Tussen 2010 en 2014 halveerde het aantal studenten dat instroomde in de postbachelors AA bij de opleidingen van het AC-scholenoverleg.[iv]
Ook de instroom in de bacheloropleidingen daalde fors, al was 2016 mogelijk een kentering.[v] Overigens steeg in dat jaar de instroom hbo-breed met ruim 5%. Vanaf 2020 wordt een daling van de instroom in het hbo als geheel verwacht.
Ook de schaarste in de audit zal geen positieve invloed hebben op de instroom in het AA-beroep. De big 4 hebben onder de jonge hoger opgeleiden nog steeds een prima imago als werkgever.[vi] Als deze kantoren weer meer in de vijver van hbo-afgestudeerden gaan vissen, zullen er ongetwijfeld minder doorstromen naar de mkb-praktijk en zeker naar de kleinere kantoren.
En om het negatieve plaatje maar helemaal rond te maken: de opleidingskosten zullen door de nieuwe opleidingsstructuur flink toenemen en assurance vormt ook in de nieuwe praktijkopleiding een mogelijk probleem. Hoewel dat laatste deels oplosbaar is, indien een deel van de verplichte assurancewerkzaamheden met simulaties ingevuld mag worden. Het is nog niet duidelijk of dat straks mogelijk is.
Voor het AA-beroep is het van groot belang dat het aantal (openbaar) AA’s binnen de NBA niet verder afneemt. Veel mkb-accountants, met name van de kleinere kantoren, voelen toch al een afstand met de beroepsorganisatie. Een kleiner deel van het ledenaantal betekent ook een (nog) kleinere stem in het geheel.
Bovendien betekent een dalend aantal dat er straks mogelijk te weinig opvolgers klaar staan als de pensioengerechtigde leeftijd nadert. Het gaat immers niet alleen om de ‘handjes’ van vandaag, maar ook om de opvolgers van overmorgen.
Zijn er dan helemaal geen lichtpuntjes? Ja, die zijn er wel. Van de studenten die bij Full•Finance Opleidingen gestart zijn met de tweejarige postbacheloropleiding, is een deel ook al gestart met de praktijkopleiding. Dat is een nieuw fenomeen. Door eerder te starten met de praktijkopleiding, is de verwachting dat een groter deel de praktijkopleiding ook daadwerkelijk gaat afronden. Niet alleen begon in het verleden een groot deel van de theoretisch afgestudeerden niet aan de praktijkopleiding, bovendien was de doorlooptijd lang en rondde een groot gedeelte de praktijkopleiding nooit af. Zo stonden er in 2016 1.330 trainees ingeschreven, waarvan er 532 een inschrijfduur hadden van meer dan 4 jaar.
De praktijkopleiding is een eenzaam bestaan voor de trainee, zeker als hij de enige op kantoor is die deze volgt. Uit onderwijskundige literatuur is bekend dat binding een belangrijke succesfactor is voor het afronden van een opleiding. Als opleiding stimuleren we studenten om tijdig met de praktijkopleiding te starten en willen we ook na afronding in contact blijven met de trainees in de praktijkopleiding. Door het ontwikkelen van een community stimuleren we dat studenten ook met elkaar contact blijven houden, zodat ze ervaringen kunnen uitwisselen en over eventuele problemen met een studiegenoot kunnen klankborden. Op deze manier willen we ons steentje bijdragen aan het in stand houden van een kwalitatief hoogwaardige maar ook kwantitatief sterke beroepsgroep van AA’s.
Drs. Jurroen Cluitmans
Bronverwijzingen
[i] https://www.accountant.nl/feiten-en-cijfers/ledenaantallen-nba/
[ii] Jaarverslag Raad voor de Praktijkopleidingen, 2016
[iii] Ibidem
[iv] Jaarverslagen AC-scholenoverleg, sinds 2014-2015 niet meer gepubliceerd.
[v] Vereniging Hogescholen, feiten en cijfers. De cijfers van 2017 zijn nog niet bekend.
[vi] Intermediair Imago Onderzoek 2017