De afgelopen weken krijg ik steeds vaker de vraag: wat betekenen de nieuwe eindtermen voor de AA-opleiding? En moet je nu snel beginnen of juist even afwachten? Sinds de NBA op 16 juni 2025 het nieuwe beroepsprofiel voor de AA vaststelde, is daar veel over te doen. Natuurlijk weten we nog niet alles. In dit artikel zet ik op een rij wat zeker is en wat we op basis van eerdere ervaringen kunnen verwachten. Helemaal onderaan vind je een overzicht van de feiten en aannames.
Ik richt me in dit artikel op de AA-opleiding, en dan met name op de oriëntatie Accountancy-MKB. Dit is de route die niet opleidt tot wettelijke controleur. De overgrote meerderheid van de AA’s in opleiding kiest al jaren voor deze richting. Voor toekomstige mkb-accountants is dit dus de meest relevante variant.
Jaarrekeningcontrole
De opleiding staat aan de vooravond van een stevige verandering. In het nieuwe beroepsprofiel wordt nadrukkelijk gesteld dat de AA ook jaarrekeningcontroles mag uitvoeren. Dat is opmerkelijk, want jarenlang werd daar juist voorzichtig over gedaan.
Even terug in de tijd. In de nota ‘Vakbekwaamheid verzekerd’ uit 2014 stond dat afgestudeerde AA’s in staat moesten zijn om assurance-opdrachten uit te voeren, maar van jaarrekeningcontrole was geen sprake. In 2015 kwam er een toelichting bij het beroepsprofiel waarin expliciet stond dat het níet om jaarrekeningcontroles ging. In het nieuwe profiel van 2025 komt die beperking te vervallen. Sterker nog: de vrijwillige jaarrekeningcontrole wordt expliciet als domein van de AA genoemd.
En dat heeft gevolgen. In de huidige eindtermen staat jaarrekeningcontrole op niveau B, terwijl andere assurance-opdrachten al op niveau C staan – het hoogste niveau. Het ligt dus voor de hand dat juist dit onderdeel verzwaard wordt. In het beroepsprofiel zelf is ook sprake van een ‘verdere verdieping van het vakgebied assurance’.
Praktijkopleiding
Hoe zit het dan met de praktijkopleiding? Voor de Accountancy-MKB-route geldt nu: 250 uur aan assurancewerk of 150 uur plus begeleidingsdagen. Die uren mogen gevuld worden met bijvoorbeeld beoordelingsopdrachten, subsidiecontroles of assurance bij toekomstige informatie. Jaarrekeningcontrole mág, maar hoeft niet. Dat zou kunnen veranderen. Nu het nieuwe profiel de AA expliciet koppelt aan jaarrekeningcontrole, is het logisch dat dit straks ook terugkomt in de praktijkopleiding.
Voor kleine kantoren die geen controles uitvoeren, is dat geen goed nieuws. Nu al is het een uitdaging om trainees voldoende assurance-ervaring te bieden. Simulaties en samenwerking met andere kantoren kunnen helpen, maar brengen extra kosten met zich mee. Denk aan begeleiding, tijdelijke detachering of het organiseren van alternatieven. Als controle straks verplicht wordt, wordt het voor deze kantoren nóg moeilijker. En dat geldt ook voor kantoren die wel assurance doen, maar geen controles. In een krappe arbeidsmarkt zou dat weleens kunnen doorwerken in de aantrekkelijkheid als werkgever.
Speculeren over de overgangsregeling
We weten nog precies hoe de overgangsregeling eruit gaat zien. Maar hoe zou het zijn als termijnen vergelijkbaar zijn met de termijnen bij de vorige wijziging?
Bij deze herziening moesten theoretische opleidingen vanaf 1 september 2017 de nieuwe eindtermen hanteren. Studenten mochten nog tot 1 september 2019 afstuderen op de oude eindtermen. Als dit voor de komende wijziging vergelijkbaar is en we ervan uitgaan dat de nieuwe eindtermen eind 2026 bekend worden, dan starten snelle opleiders mogelijk per 1 september 2027. En per 1 september 2028 zullen alle opleidingen moeten zijn omgeschakeld. Dat zou betekenen dat studenten nog tot 1 september 2030 de oude route mogen volgen.
In de vorige overgangsregeling moest de praktijkopleiding uiterlijk per 1 september 2019 aangepast zijn. Trainees mochten toen nog tot 1 september 2021 afstuderen op de oude eisen. Als dat nu weer gebeurt, zou de nieuwe praktijkopleiding vanaf 1 september 2029 kunnen gelden. En wie nog wil starten onder het huidige stelsel, zou tot 1 september 2032 de tijd kunnen hebben om af te ronden.
Nogmaals: dit is speculatief, maar geeft mogelijk enige duiding.
Interessant is ook de positie van studenten die hun theorie al hebben afgerond, maar nog niet aan de praktijkopleiding zijn begonnen. Hoelang kunnen zij nog onder de huidige eisen instromen? Op basis van de vorige regeling: tot 1 september 2032. Maar let op: er zijn diverse theoretische getuigschriften (zie tabel). En voor elk oud getuigschrift, kan een andere regeling gelden bij instroom in de praktijkopleiding.
Natuurlijk is er nog veel onzeker. Maar één ding is duidelijk: de jaarrekeningcontrole krijgt een stevigere plek in de AA-opleiding. En wie daar niet op zit te wachten – in theorie én in praktijk – doet er verstandig aan om nu te starten. De komende jaren kun je dan nog profiteren van het huidige stelsel, zonder extra verplichtingen of deficiënties.
Overzicht theorieopleiding AA
| Periode | Theorieopleiding | Inhoud postbachelor | Aflopend |
| Tot ca. 2005 | HEAO-AA (bachelor, volledige opleiding) | Niet van toepassing | Ca. 2005 |
| Vanaf 2005 | Bachelor + postbachelor (1 jaar) | LACA, LACB, SMKB, BR3 | Ca. 2013 |
| Vanaf 2009 | Bachelor + postbachelor (1 jaar) | LACA, LACB, BIV/AO, EV | 2019 |
| Vanaf 2016 | Bachelor + postbachelor (2 jaar) | CEA-eindtermen 2016, met 2-jarige opleiding Accountancy-MKB | ? |
Overzicht van feiten en aannames
| Feiten | Aannames / Verwachtingen |
| Het nieuwe beroepsprofiel AA is op 16 juni 2025 vastgesteld. | De theorie-eindtermen zullen op het gebied van jaarrekeningcontrole worden verzwaard. |
| In het nieuwe profiel is expliciet opgenomen dat de AA niet-wettelijke jaarrekeningcontroles mag uitvoeren. | Jaarrekeningcontrole wordt waarschijnlijk verplicht onderdeel van de praktijkopleiding. |
| De huidige theorie-eindterm A&A 11 (jaarrekeningcontrole) is op niveau B geformuleerd. | De nieuwe theorie-eindtermen worden eind 2026 bekendgemaakt. |
| De huidige theorie-eindterm A&A 12 (overige assurance) is op niveau C geformuleerd. | Sommige aanbieders starten mogelijk al op 1-9-2027 met de nieuwe eindtermen. |
| In de huidige praktijkopleiding is jaarrekeningcontrole toegestaan, maar niet verplicht. | Alle aanbieders moeten naar verwachting op 1-9-2028 zijn overgestapt. |
| De vorige overgangsregeling gaf opleidingen tot 1-9-2017 om nieuwe eindtermen in te voeren, en tot 1-9-2019 om nog af te studeren op oude eindtermen (theorie). | Studenten kunnen de theorie-opleiding huidige stijl mogelijk afronden tot 1-9-2030. |
| De vorige overgangsregeling gaf voor de praktijkopleiding een afrondingstermijn tot 1-9-2021. | Trainees kunnen de praktijkopleiding huidige stijl mogelijk afronden tot 1-9-2032. |
Jurroen Cluitmans